قطعی گاز در فصول سرد سال به عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های صنایع فولادی شناخته می‌شود. این مشکل، علاوه بر افزایش هزینه‌های تولید و کاهش بهره‌وری، تأثیرات گسترده‌ای بر بازار داخلی و حتی بین‌المللی فولاد دارد. که منجر به کاهش عرضه و عدم تعادل عرضه و تقاضا در بازار می گردد. تمامی این چالش ها عمدتا به دلیل تعطیلی کارخانجات در پایان پاییز و زمستان است. در این مقاله، تمامی جوانب این مسئله و تأثیرات قطع گاز در صنعت فولاد مورد بررسی قرار می گیرد.
گاز طبیعی یکی از مهم‌ترین منابع انرژی در فرآیند تولید فولاد است. که در فرآیندهای مختلفی مانند احیای مستقیم آهن و تولید فولاد، گاز بعنوان منبع اصلی انرژی مورد استفاده قرار می گیرد. و در نهایت قطع ناگهانی گاز به معنای توقف خطوط تولید، افزایش هزینه‌ها و کاهش تولید محصولات فولادی است. که در بسیاری از کارخانه‌های فولادی، به خصوص روش تولید آهن اسفنجی (Direct Reduced Iron)، گاز طبیعی بطور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
قطع مکرر گاز به کاهش تولید فولاد در کشور منجر شده، که به صورت مستقیم عرضه و تقاضای بازار را تحت تأثیر قرار می دهد. با کاهش تولید مقاطع فولادی، قیمت محصولات فولادی مانند میلگرد، ورق و تیرآهن روند افزایش پیدا می کند. این افزایش قیمت، بسیاری از پروژه‌های عمرانی و ساختمانی تحت تأثیر قرار داده و هزینه‌های اجرایی را افزایش می دهد. در عین حال، کاهش تولید داخلی محصولات فولادی موجب افزایش واردات و افزایش هزینه‌های ارزی کشور می شود. این مسئله در شرایط اقتصادی کنونی و مشکلات ارزی، چالش بزرگی برای اقتصاد ملی است.
تأثیر نرخ دلار بر قیمت مقاطع فولادی مرداد 1403
قطعی گاز نه تنها صنایع تولیدی ، بلکه صنایع پایین‌دستی و وابسته به فولاد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. همانطور که میدانید، صنایع ساختمانی، خودروسازی، ماشین‌آلات و حتی صنایع نفت و گاز به شدت به محصولات فولادی وابسته هستند. کاهش تولید فولاد به معنای کاهش عرضه برای این صنایع است. که این مسئله، تأثیرات زنجیره‌ای بر بخش های مختلف اقتصادی دارد.
دولت و وزارت نفت، مسئولیت تأمین پایدار گاز صنایع را در فصول سرد برعهده دارند. با این حال، افزایش مصرف گاز خانگی و محدودیت‌های زیرساختی باعث شده تا شاهد قطعی های مکرر گاز در زمستان باشیم. دولت همواره تلاش دارد، با توسعه و بهبود شبکه گازرسانی و اجرای پروژه‌های جدید مشکل تأمین گاز صنایع را حل کند. در این راستا، سرمایه‌گذاری‌های جدیدی در بخش تولید و انتقال گاز در حال انجام است. به‌عنوان مثال، پروژه‌هایی جدید نظیر خط انتقال گاز دشتک سیستان به نهبندان خراسان جنوبی و محمدیه قم به پارچین تهران منجر به بهبود شرایط تامین گاز طبیعی می شود . با این حال، این پروژه‌ها نیازمند زمان و هزینه است. و در کوتاه‌مدت نمی‌توانند راه‌حل کامل و پایدار برای مشکل قطع گاز در صنعت فولاد باشد.
برخی از شرکت‌های بزرگ فولادی مانند فولاد مبارکه و ذوب‌آهن اصفهان، با راه‌اندازی پروژه‌های LNG و ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز، مشکلات قطعی مکرر گاز در فصل زمستان را تا حدودی حل کرده است. این پروژه‌ها به کارخانه‌ها امکان می‌دهد تا در زمان‌های قطعی گاز از ذخایر LNG استفاده نموده و به تولید خود ادامه دهند. هرچند این راهکار هزینه‌بر است، اما در شرایط فعلی، یکی از گزینه های قوی برای جلوگیری از توقف تولید محسوب می‌شود.
ایران بعنوان یکی از بزرگ تولید کنندگان فولاد در سطح جهان شناخته می شود. که در حال حاضر، با افت یک رتبه ای در رده 10 جهان و بعد از کشور بزریل قرار گرفته است. این افت رتبه عمدتا به دلیل عدم توانایی در رقابت با برترین تولیدات فولاد جهان است. که از مهم ترین عوامل کاهش سطح تولیدات می توان به عدم تامین انرژی پایدار اشاره نمود. بطور کلی، قطعی های گاز در زمستان پارسال بسیار زیاد بود، که ادامه این وضعیت منجربه تعطیلی کامل صنایع فولادی در سال های پیش رو می شود.
کاهش تولید به دلیل عدم تامین انرژی پایدار یکی از دلایل کاهش صادارت فولاد است. که منجر به عدم تامین تعهدات صادراتی شده و اعتبار تولید کنندگان مقاطع فولادی را در بازار جهانی تحت تاثیر قرار می دهد.
تاثیر جنگ بر بازار فولاد، طلا، فلزات گران‌بها و ارز
آقای پزشیکیان رئیس جمهور وقت ایران در جلسات اخیر صحن علنی مجلس، اشاراتی به تامین انرژی پایدار وناترازی گاز داشته و ضرورت رفع سریع این مشکل را پر اهمیت دانسته اند. وی همچنین بیاناتی در خصوص اولویت تامین انرژی صنایع فولادی داشته اند. طبق بیان ایشان، صنایع تولیدی و فولادی نباید از قطع گاز رنج ببرند. به همین دلیل، دولت در حال بررسی راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از قطع گاز فصل سرد است. تا از کاهش تولید و افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند.
قیمت گاز خوراک شرکت‌های پتروشیمی و سوخت صنایع در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. این مسئله به صورت مستقیم بر هزینه‌های تولید تأثیر می‌گذارد. افزایش قیمت گاز خوراک به معنای افزایش هزینه تولید محصولات فولادی است که به تبع آن، قیمت محصولات در بازار نیز افزایش می‌یابد. این موضوع نه تنها بر مصرف‌کنندگان نهایی تأثیر می‌گذارد، بلکه به رقابت‌پذیری صنعت فولاد ایران در سطح جهانی نیز آسیب می‌زند. طبق اطلاعات جدول نرخ گاز مصرفی، قیمت هر متر مکعب گاز در مهر 1403 با افزایش حدود 2 هزار تومانی نسبت شهریور روبرو شده است.
دولت و شرکت ملی گاز ایران، پروژه‌های زیرساختی جدیدی را برای بهبود وضعیت گازرسانی آغاز کرده‌اند. این پروژه‌ها شامل توسعه شبکه‌های تولید و انتقال گازاست. انتظار می‌رود که با اتمام این پروژه‌ها، مشکلات قطع گاز در صنایع تا حدی کاهش یابد. با این حال، این پروژه‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و زمان کافی برای تکمیل هستند.
در صورتی که مشکل قطع گاز در صنعت فولاد به صورت پایدار حل نشود، آینده بازار فولاد در ایران با چالش‌های جدی روبرو خواهد شد. که کاهش تولید، افزایش قیمت‌ها و کاهش رقابت‌پذیری در بازارهای بین‌المللی از جمله پیامدهای این بحران خواهد بود. در این شرایط، بسیاری از کارخانجات مقاطع فولادی به دلیل عدم توانایی در تأمین انرژی و افزایش هزینه‌های تولید، دچار مشکلات مالی می شوند. حتی برخی از آن‌ها مجبور به توقف تولید می گردند.
توسعه صنایع فولادی یکی از برنامه‌های مهم صنعتی ایران است. که حضور ایران را در بازار جهانی تقویت می کند. با این حال، مشکلات ناشی از قطعی گاز، مانعی جدی در مسیر دستیابی اهداف توسعه‌ای است. اگر مسائل مربوط به انرژی و تأمین گاز به طور جدی پیگیری نشود، تحقق اهداف توسعه‌ای صنعت فولاد در ایران دشوار خواهد شد و این امر به از دست رفتن فرصت‌های شغلی و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ ختم می‌شود.
چه عواملی بر قیمت پروفیل تاثیر دارند؟
قطعی مکرر گاز در فصول سرد به عنوان یکی از چالش‌های بزرگ صنایع فولادی ایران شناخته می شود. که این مسئله تولید، قیمت و صادرات مقاطع فولادی را بطور گسترده تحت تاثیر قرار می دهد.
بهترین راه حل، توسعه زیر ساخت شبکه گازرسانی است. البته اجرای پروژه‌های ذخیره‌سازی و توسعه زیرساخت‌های LNGدر کارخانجات تولید کننده مقاطع فولادی، راه‌حل‌های پایداری برای مقابله با این مشکل است. در غیر این صورت، صنعت فولاد ایران با کاهش تولید، افزایش قیمت‌ها مواجه خواهد شد.
