تعطیلی معادن در اثر ناترازی انرژی در سال ۱۴۰۴

نگاهی جامع به بحران انرژی و پیامدهای آن بر بخش معدن و صنایع معدنی کشور

در سال ۱۴۰۴، بحران ناترازی انرژی، به‌ویژه در حوزه برق و گاز، نه‌تنها به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد کشور تبدیل شده، بلکه به تهدیدی جدی برای بقای معادن و صنایع معدنی بدل شده است. مطابق آمار رسمی، بیش از ۵۰ درصد از معادن فعال کشور به دلیل مشکلات زیرساختی و کمبود انرژی تعطیل شده‌اند؛ اتفاقی که می‌تواند پیامدهای بلندمدتی برای امنیت اقتصادی، اشتغال و توسعه صنعتی ایران داشته باشد.

ناترازی انرژی؛ از ضعف ساختاری تا بحران تولید

«ناترازی انرژی» به وضعیتی اشاره دارد که در آن توازن میان میزان تولید و مصرف انرژی (به‌ویژه برق و گاز) به هم خورده و عرضه قادر به پاسخگویی به تقاضا نیست. این مسئله در سال‌های اخیر به شکل آشکاری در ایران نمود یافته است. که عمدتا به دلیل رشد جمعیت، فرسودگی زیرساخت‌های نیروگاهی، عدم توسعه میادین گازی متناسب با مصرف داخلی افزایش یافته است.

در نیمه ابتدایی سال ۱۴۰۴، با گرم‌تر شدن هوا و مصرف بالای برق در بخش خانگی، وزارت نیرو با محدودیت جدی در تأمین برق مورد نیاز صنایع روبرو شد. این کمبود موجب شد، که برق بسیاری از معادن و واحدهای صنعتی به‌طور برنامه‌ریزی نشده قطع شود. و تبعات ناگهانی را بر بازار مصرفی اعمال کرد.

قیمت میلگرد سایز 16 امروز

پیامدهای مستقیم ناترازی انرژی بر معادن

تعطیلی بیش از ۵۰ درصد معادن فعال

طبق اعلام رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، از مجموع ۱۲ هزار معدن ثبت‌شده، بیش از ۷۷۰۰ معدن در حال حاضر تعطیل‌اند. سهم بالای این تعطیلی‌ها به بحران انرژی، قطعی برق، محدودیت گاز، و سیاست‌گذاری‌های اشتباه بازمی‌گردد.

افزایش هزینه تولید و کاهش بهره‌وری

قطعی‌های مکرر برق و گاز، همواره برنامه‌ریزی تولید را مختل کرده و به افزایش هزینه‌های عملیاتی انجامیده است. برخی معادن ناچار به استفاده از ژنراتورها و سوخت‌های پرهزینه شده‌اند. که خود باعث کاهش حاشیه سود و ناکارآمدی اقتصادی شده است.

کاهش تقاضا در زنجیره پایین‌دستی

با کاهش تولید فولاد، سیمان، سایر صنایع پایین‌دستی با کمبود تقاضا برای مواد اولیه روبرو شده اند. که در آینده نه چندان دور، معادن با مازاد تولید و عدم فروش خواهد شد.

رکود سرمایه‌گذاری و مهاجرت سرمایه

در شرایط پر ریسک تعطیلی معادن، بسیاری از سرمایه گذاران از ورود به بخش معدن در آینده خودداری خواهند نمود. که این وضعیت، آینده سرمایه‌گذاری در این حوزه را با ابهام جدی مواجه کرده است.

نگاهی ویژه: تأثیر ناترازی انرژی بر صنعت سیمان

صنعت سیمان یکی از صنایع انرژی‌بر کشور محسوب می‌شود، که به شدت تحت تأثیر بحران انرژی قرار گرفته است. در سال ۱۴۰۴، با وجود آغاز نشدن تابستان، قطعی‌های برق در این صنعت از اواسط فروردین‌ماه آغاز شد. که اوج این بحران در اوایل اردیبهشت رخ داد؛ زمانی که به‌صورت ناگهانی برق تمامی کارخانه‌های سیمان در کشور قطع شد و تولید به‌طور کامل متوقف گردید.

مهم‌ترین پیامدهای قطعی برق در صنعت سیمان

افزایش ناگهانی قیمت‌ها

تنها در یک ماه، قیمت سیمان در بازار دو برابر شد. این افزایش نه‌تنها ناشی از کمبود عرضه، بلکه ناشی از بی‌ثباتی در تولید و عدم اطلاع‌رسانی شفاف از سوی مسئولان بود.

استفاده از سوخت جایگزین (مازوت)

در نبود گاز، کارخانه‌ها به ناچار از مازوت استفاده کردند. که هزینه‌بر، آلاینده و از نظر زیست‌محیطی نامناسب است.

کاهش ظرفیت عملیاتی به یک‌سوم نیاز واقعی

طبق اعلام انجمن سیمان، صنعت برای رسیدن به ظرفیت کامل خود به ۱۸۰۰ مگاوات برق نیاز دارد، درحالی‌که فقط ۶۵۰ مگاوات آن هم در ساعات کم‌مصرف شب تأمین شده است.

قیمت میلگرد ساختمانی A3 امروز

عوامل مؤثر بر تشدید بحران معادن و صنعت سیمان

سیاست‌های ناپایدار انرژی

عدم وجود برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگ برای تخصیص برق و گاز به صنایع.

عوارض صادراتی سنگین

دولت با هدف کنترل بازار داخلی، عوارض بالایی برای صادرات مواد معدنی و محصولات وابسته تعیین کرده است که انگیزه تولیدکننده برای صادرات را کاهش داده است.

بوروکراسی و ضعف در مجوزدهی

فرآیندهای پیچیده اداری و نبود شفافیت در مجوزها، موانع جدی بر سر راه فعالیت و توسعه معادن ایجاد کرده است.

نبود زیرساخت‌ پایدار برای انرژی

عدم سرمایه‌گذاری کافی در توسعه نیروگاه‌ها و خطوط انتقال گاز و برق، از اصلی‌ترین دلایل ناترازی است.

نتیجه‌گیری و راهکارها

در شرایط فعلی، تداوم بحران ناترازی انرژی و تعطیلی گسترده معادن می‌تواند به رکود عمیق‌تر اقتصادی، کاهش اشتغال و از بین رفتن فرصت‌های صنعتی بینجامد. با توجه به ظرفیت‌های غنی معدنی ایران، سیاست‌گذاران باید هر چه سریع‌تر نسبت به بازطراحی ساختار تأمین انرژی اقدام نمایند. همچنین اقدامات دیگر از جمله تسهیل صادرات، حذف موانع اداری و حمایت مؤثر از تولید داخلی منجر به بهبود شرایط تولید و صادرات در صنایع معدنی می شود. از طرف دیگر، ایجاد نیروگاه‌های اختصاصی برای صنایع بزرگ، بهبود فناوری استخراج و حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی از دیگر راهکارهای برون‌رفت از وضعیت بحرانی فعلی است.

آینده معادن ایران در گروی تصمیمات امروز است. اگر اکنون اقدامی نکنیم، نه‌تنها فرصت‌های تولید و صادرات را از دست خواهیم داد، بلکه با بحرانی عمیق‌تر در اشتغال، تورم و توسعه صنعتی مواجه خواهیم شد.

در میانه بحران انرژی و تعطیلی گسترده معادن کشور، شرکت فولاد مهراد به‌عنوان یکی از انبارهای اصلی مقاطع فولادی در شهر اصفهان، نقشی کلیدی در تأمین پایدار نیاز بازار ایفا می‌کند. در شرایطی که ناترازی برق و گاز، تولید بسیاری از واحدهای صنعتی و معدنی را مختل کرده، فولاد مهراد با مدیریت هوشمندانه انبارها و ارتباط مؤثر با تولیدکنندگان، توانسته است جریان عرضه مقاطع فولادی را در بازار مصرفی فولاد زنده نگه دارد و به یکی از تکیه‌گاه‌های اصلی فعالان صنعت ساختمان و پروژه‌های عمرانی در کشور تبدیل شود.